طلاق غیابی چیست؟
طلاق غیابی و تعریف رأی غیابی در قانون
پیش از بررسی مفهوم طلاق غیابی، لازم است بدانیم رأی غیابی به چه معناست.
طبق ماده ۶۸ قانون آیین دادرسی مدنی، هرگاه اخطاریه دادگاه به شخص خوانده بهصورت واقعی ابلاغ نشده باشد، و وی در هیچیک از جلسات دادرسی حاضر نشود و لایحه دفاعی نیز ارائه ندهد، در صورت محکومیت، رأی صادره غیابی محسوب میشود.
محکومعلیه (شخصی که رأی علیه او صادر شده) میتواند ظرف ۲۰ روز از تاریخ ابلاغ رأی، در همان شعبه دادگاه صادرکننده، نسبت به رأی غیابی واخواهی کند و درخواست رسیدگی مجدد دهد.
طلاق غیابی چیست؟
طلاق غیابی نیز تابع همین قاعده است. اگر یکی از زوجین دادخواست طلاق مطرح کند و طرف مقابل ابلاغ واقعی دریافت نکرده باشد، در دادگاه حاضر نشود و لایحهای نیز ارسال نکند، رأی صادره در صورت محکومیت، طلاق غیابی محسوب میشود.
این نوع طلاق میتواند هم از سوی مرد (زوج) و هم از سوی زن (زوجه) مطرح گردد که در ادامه، هرکدام جداگانه توضیح داده شدهاند.
طلاق غیابی از طرف مرد
طبق ماده ۱۱۳۳ قانون مدنی، حق طلاق در اختیار مرد است. بنابراین، اگر مردی علیه همسر خود دادخواست طلاق بدهد، چه زن در جلسه دادگاه حاضر شود یا نشود و حتی اگر لایحه دفاعی هم ارائه ندهد، در نهایت رأی طلاق صادر خواهد شد.
با این حال، در صورتی که زن در جلسات دادرسی غایب باشد و ابلاغ نیز واقعی صورت نگرفته باشد، رأی صادره غیابی تلقی میشود و زن میتواند ظرف ۲۰ روز از تاریخ ابلاغ رأی، نسبت به آن واخواهی کند.
نکته مهم آن است که ثبت طلاق غیابی از سوی مرد منوط به پرداخت کامل حقوق مالی زن است که شامل موارد زیر میباشد:
- مهریه (در صورت مطالبه یا استحقاق زوجه)
- اجرتالمثل ایام زوجیت (در صورت مطالبه و احراز شرایط)
- نفقهٔ ایام عِدّه
- نفقهٔ معوقه در صورت مطالبه و استحقاق
- شرط تنصیف دارایی مندرج در عقدنامه (در صورت امضای شرط توسط زوج و وجود اموال پس از ازدواج)
طلاق غیابی از طرف زن
در مواردی که زن به طرفیت شوهر دادخواست طلاق ارائه میدهد و مرد علیرغم ابلاغ، در جلسات دادرسی حاضر نمیشود، لایحه نمیدهد و ابلاغ واقعی نیز صورت نگرفته باشد، رأی صادره طلاق غیابی از سوی زن محسوب میشود.
البته زن برای اخذ حکم طلاق باید دلایل قانونی مانند عُسر و حَرَج، ترک انفاق، اعتیاد، غیبت طولانی یا سوءرفتار زوج را اثبات کند. اگر دادگاه این دلایل را موجه بداند، رأی طلاق به نفع زن صادر خواهد شد و در صورت غیبت مرد، رأی صادره غیابی خواهد بود.
تفاوت ابلاغ واقعی و قانونی در طلاق غیابی
طبق مواد ۶۸ تا ۷۰ قانون آیین دادرسی مدنی:
- اگر ابلاغیه به خود شخص خوانده تحویل داده شود، ابلاغ واقعی است.
- اگر به خدمتکار، کارمند یا بستگان درجه یک او تحویل داده شود، ابلاغ قانونی محسوب میشود.
- در صورتی که در محل اقامت کسی حضور نداشته باشد، اخطاریه الصاق میشود که آن نیز ابلاغ قانونی است.
مرد غایب (مفقودالاثر)
یکی از موارد خاص طلاق غیابی از سوی زن مربوط به زمانی است که شوهر به مدت چهار سال تمام مفقودالاثر باشد. طبق ماده ۱۰۲۹ قانون مدنی، در این حالت زن میتواند از دادگاه تقاضای طلاق کند. همچنین اگر شوهر شروط چاپی عقدنامه را امضا کرده باشد، طبق بندهای ۸ و ۱۱ عقدنامه، ترک منزل به مدت شش ماه متوالی نیز میتواند از موجبات طلاق باشد. در این موارد، اگر مرد در دادگاه حضور نیابد، رأی طلاق بهصورت غیابی صادر میشود.
وکیل زوجه و طلاق با وکالت در طلاق
اگر زن از شوهر خود وکالت در طلاق (حق طلاق) داشته باشد، میتواند با انتخاب وکیل دادگستری و بهوکالت از طرف شوهر، مراحل طلاق را طی کند. در این حالت، اگرچه شوهر در دادگاه حاضر نیست، اما چون وکیل قانونی از جانب او در دادرسی شرکت دارد، از نظر حقوقی این نوع طلاق غیابی محسوب نمیشود.
نکته درباره سوءاستفاده از طلاق غیابی
گاهی برخی افراد با استفاده از نشانیهای صوری یا نادرست و با طرح شکایتهایی مانند نفقه معوقه در شورای حل اختلاف، تلاش میکنند رأی غیابی بگیرند و سپس به استناد آن، دادخواست طلاق بدهند. این روش که متأسفانه در برخی موارد برای شوهرانی که در خارج از کشور هستند استفاده میشود، از نظر اخلاقی و حقوقی نادرست و مصداق سوءاستفاده از فرآیند دادرسی است.
جمعبندی
طلاق غیابی نوعی از طلاق است که در آن یکی از طرفین در هیچیک از مراحل دادرسی حضور نداشته و از روند رسیدگی بیاطلاع مانده است. این نوع رأی، در صورتی که به درستی ابلاغ نشده باشد، قابلیت واخواهی دارد. چه زن و چه مرد، در صورت صدور رأی غیابی علیه خود، میتوانند در مهلت مقرر قانونی از دادگاه درخواست رسیدگی مجدد نمایند. گروه حقوقی وکیلان وب با تکیه بر تجربه تخصصی در پروندههای طلاق غیابی، واخواهی و اعتراض به رأی طلاق آماده ارائه مشاوره و پیگیری حرفهای در سراسر کشور است.
ابلاغ واقعی در برابر ابلاغ قانونی و نقش نشر آگهی
اگر ابلاغ بهصورت واقعی (تحویل به شخص/عضو خانواده بالغ با رسید) انجام شود و خوانده عمداً حاضر نشود، رسیدگی حضوری است، نه غیابی. اما اگر نشانی در دسترس نباشد یا ابلاغ واقعی میسر نشود، با ابلاغ قانونی (از طریق سامانه ابلاغ الکترونیک قضایی و در صورت لزوم نشر آگهی) رسیدگی ادامه مییابد و رأی میتواند غیابی باشد.
تفاوت با طلاق حضوری و «طلاق با وکیل»
- طلاق حضوری: هر دو طرف (یا وکلای آنان) در رسیدگی مشارکت میکنند؛ رأی اصولاً حضوری است.
- طلاق با وکیل: حضور وکیل، از نظر قانون «حضور طرف» محسوب میشود؛ رأی غیابی نیست.
- طلاق غیابی: طرف مقابل حاضر نمیشود و ابلاغها قانونی/آگهی است؛ رأی غیابی و قابل واخواهی است.
شرایط و موارد شایعِ طلاق غیابی
طلاق غیابی هم میتواند به درخواست زوج مطرح شود، هم به درخواست زوجه (مثلاً بهاستناد عسر و حرج، ترک انفاق، اعتیاد مضر، ترک زندگی، محکومیت مؤثر و…). شایعترین سناریوها:
- خوانده از ابتدا نشانی مشخصی ندارد یا عمداً نشانی واقعی ارائه نمیکند.
- ابلاغهای سامانهای را مشاهده نمیکند یا از کشور/شهر خارج است و نشانی نامشخص دارد.
- برای تطویل دادرسی، در جلسات حاضر نمیشود و وکیلی هم معرفی نمیکند.
مراحل طلاق غیابی (گامبهگام)
ثبتنام/احراز هویت در ثنا
ایجاد حساب کاربری و دسترسی به ابلاغها و دادخواستها.
سامانه تصمیم (غربالگری/مشاوره)
طبق رویه محل؛ اخذ گواهی لازم و پیوست به دادخواست.
ثبت دادخواست طلاق
از طریق دفاتر خدمات قضایی + پیوست مدارک و دلایل.
ابلاغ و در صورت لزوم نشر آگهی
در صورت مجهولالمکان بودن/عدم ابلاغ واقعی → ابلاغ قانونی و آگهی.
رسیدگی و صدور رأی (غیابی)
تعیین تکلیف حقوق مالی، حضانت/ملاقات، نوع رأی و مهلتها.
مدارک لازم
| مدرک | توضیح | وضعیت |
|---|---|---|
| سند ازدواج | اصل یا رونوشت رسمی از دفتر ازدواج | ضروری |
| مدارک هویتی | شناسنامه و کارت ملی طرفین | ضروری |
| گواهی مشاوره | خروجی سامانه تصمیم/مرکز مشاوره | ضروری |
| دلایل و مستندات | مثلاً ترک انفاق، سوءرفتار، اعتیاد، محکومیت و… | بسیار مهم |
| مدارک نشانی/ابلاغ | گزارش ابلاغ، گواهی مجهولالمکان بودن، آگهی روزنامه | حسب پرونده |
| گواهیهای پزشکی | عدم بارداری/بکارت (مطابق رویه مرجع/دفترخانه) | حسب پرونده |
آثار مالی، حضانت و نوع رأی
حقوق مالی
تعیین تکلیف مهریه (نقد/اقساط/توافق خاص)، نفقه معوقه و ایام عده، و در صورت احراز شرایط اجرتالمثل/نحله در رأی قید میشود. در تقسیط، عدم پرداخت چند قسط میتواند موجب حال شدن باقیمانده و امکان مطالبهی یکجا شود.
حضانت و ملاقات
معیار اصلی «مصلحت طفل» است. حتی در رأی غیابی، حق ملاقات قابل حذف نیست و صرفاً تنظیمپذیر است (روز/ساعت/مکان/نظارت).
نوع رأی
بسته به مورد، رأی میتواند رجعی یا بائن باشد (غیرمدخوله/یائسه، خلع/مبارات → بائن). مهلت ثبت در دفترخانه معمولاً ۳ ماه از تاریخ رأی است.
واخواهی، تجدیدنظر و فرجام
- واخواهی: حق اختصاصی خواندهٔ غایب نسبت به رأی غیابی؛ مهلت از تاریخ ابلاغ رأی.
- تجدیدنظر/فرجام: طبق مواعد قانونی و شرایط قانونی قابل اعمال است.
- اسقاط مواعد: برای تسریع قطعی شدن، امکان اسقاط حقوق اعتراض وجود دارد (با آگاهی کامل).
هزینهها (نمای کلی)
- هزینههای ثنا، ثبت دادخواست و دادرسی
- هزینههای غربالگری/مشاوره و در صورت لزوم آگهی روزنامه
- هزینههای احتمالی پزشکی قانونی
- حقالوکاله (در صورت استفاده از وکیل)
پروندهات غیابی پیش میرود یا حضوری؟
در یک گفتوگوی کوتاه، مسیر درست و مهلتهای اعتراض را مشخص میکنیم.
مطالب مرتبط خانواده
طلاق به درخواست زوجه · طلاق به درخواست زوج · طلاق توافقی · حضانت فرزند · مهریه