ملاقات فرزند چیست و چرا مهم است؟
ملاقات فرزند، حق قانونی و غیرقابلسلب والد فاقد حضانت برای حفظ ارتباط عاطفی با کودک است. حتی اگر حضانت با یکی از والدین باشد، دیگری حق دارد در چارچوب تصمیم دادگاه، با فرزند خود ارتباط مستمر داشته باشد.
مبنای قانونی و اصل «مصلحت طفل»
قوانین خانواده، ضمن شناسایی حق ملاقات، تصمیمگیری درباره زمان، مکان و نحوهی آن را بر مبنای مصلحت طفل قرار میدهند. هرگاه تعارضی بین خواسته والدین و منافع کودک رخ دهد، مصلحت کودک مقدم است.
- دادگاه با نظر کارشناسان (روانشناس، مددکار اجتماعی) برنامهای متناسب با سن و شرایط کودک تدوین میکند.
- سوءرفتار، اعتیاد زیانآور یا خشونت میتواند شیوه ملاقات را محدود یا تحتنظار کند.
چگونه برنامه ملاقات تعیین میشود؟
بهترین حالت، توافق دقیق و مکتوب والدین است؛ در نبود توافق، دادگاه تعیین میکند.
| مولفه | توصیه عملی |
|---|---|
| بازه زمانی | معمولاً ۲۴ تا ۷۲ ساعت در هفته/دوهفته؛ با توجه به سن و مدرسه کودک تنظیم شود. |
| روز/ساعت | بهصورت مشخص (مثلاً پنجشنبه ۱۷ تا جمعه ۲۰)؛ تعطیلات و تابستان را جداگانه تعیین کنید. |
| مکان تحویل | نقطهی بیطرف: پارکینگ امن مرکز خرید/خانه مادربزرگ/خانه کودک؛ از مکانهای تنشزا پرهیز شود. |
| تعطیلات/اعیاد | نوبتی بین والدین تقسیم شود (سال زوج با پدر، سال فرد با مادر)؛ یا با جدول چرخشی. |
| ارتباط دیجیتال | تماس تصویری در روزهای بدون ملاقات (مثلاً ۱۵ دقیقه عصرها) برای ثبات عاطفی کودک. |
ملاقات تحتنظار (کنترلشده)
در مواردی مانند سابقه خشونت، اعتیاد درماننشده یا اختلافات شدید، دادگاه ملاقات را تحتنظار (با حضور شخص ثالث مورد اعتماد یا مراکز معرفیشده) مقرر میکند.
- ناظر میتواند یکی از خویشاوندان مورد اعتماد یا نهاد رسمی باشد.
- هدف، حفظ امنیت کودک بدون قطع کامل ارتباط با والد است.
اگر طرف مقابل همکاری نکند چه میشود؟ (ضمانت اجرا)
عدم اجرای حکم ملاقات میتواند با اخطار، جریمه، و حتی پیگیری کیفری همراه شود. شما میتوانید از طریق اجرای احکام خانواده، الزام طرف مقابل به تمکین از برنامه ملاقات را درخواست کنید.
تغییر، تعلیق یا توسعه ملاقات
با تغییر شرایط (سن کودک، مدرسه، درمان، نقلمکان، نقض مکرر تعهدات)، هر یک از والدین میتوانند اصلاح برنامه ملاقات را بخواهند. معیار نهایی، همچنان مصلحت طفل است.
- در فوریتِ خطر، میتوان تقاضای دستور موقت داد.
- برای توسعه ملاقات، عملکرد مسئولانه و مستمر خود را مستند کنید (حضور بهموقع، گزارشهای مدرسه،…).
مدارک و مراحل درخواست ملاقات/اجرای آن
- سند ازدواج/طلاقنامه و مدارک هویتی طرفین و کودک
- طرح دادخواست تعیین ملاقات یا اجرای حکم ملاقات در دادگاه خانواده
- گزارش مددکاری، استشهاد محلی یا مستندات نقض برنامه توسط طرف مقابل
- در صورت نیاز، تقاضای دستور موقت یا تعیین ناظر
نکات کاربردی برای والدین
- کودک را درگیر تعارضهای بزرگسالان نکنید؛ از بدگویی درباره والد دیگر خودداری کنید.
- تحویل/تحویلگیری را به موقع و بدون تنش انجام دهید؛ تأخیرها را ثبت کنید.
- در ملاقاتهای نخست خردسالان، مدت کوتاهتر ولی پیوسته بهتر از ملاقاتهای طولانی متناوب است.
- هر تغییری را مکتوب کنید (پیامک/واتساپ) تا در آینده قابل استناد باشد.
سؤالات متداول
آیا میشود حق ملاقات را کلاً حذف کرد؟
اگر کودک تمایل به ملاقات نداشته باشد چه میشود؟
آیا امکان تماس تصویری خارج از ساعات ملاقات هست؟
برای تغییر برنامه ملاقات چه اقدامی لازم است؟
نیاز به برنامه ملاقات دقیق و قابل اجرا داری؟
برنامهای مینویسیم که هم مصلحت کودک رعایت شود، هم اختلافها کم شود.
مطالب مرتبط
حضانت فرزند · نفقه · مهریه · طلاق توافقی